Sorunuz içinde 2 soruyu barındırıyor aslında. Öncelikle “Allah bizi neden yarattı” sorusuna cevap verelim
Allah bizi kendisini tanımak ve kendisine layık olacak şekilde ibadet etmemiz için yarattı. Kur’an-ı Kerim’de bu açık şekilde ifade edilmiştir ;
“Ben insanları ve cinleri ancak bana kulluk etsinler, diye yarattım.” (Zariyat, 51/56) mealindeki ayette yaratılışımızın gayesi belirtilmektedir.
Aynı zamanda Allah kainatta tecelli ettiği cemal ve kemalini hem kendisi (kendine mahsus bir şekilde) görmek hem de başkalarının gözüyle görmek istiyor. Başkasının görmesi derken bunların başında insan gelmektedir. Bu hikmet de yine insanın yaratılmasını gerekli kılıyor.
Bir kutsi hadiste Rabbimiz “Ben gizli bir hazine idim; bilinmek istedim, mahlukatı yarattım” buyuruyor. Çünkü bilinmeyen ve görülmeyen her güzellik bir yönden hikmetsiz olacaktır. Mutlak Kemal ve Cemal sahibi olan Rabbimiz bu güzelliklerin bilinmesi için insanı yarattı. Ama buradaki yaratmayı Allah’ın dilemesiyle birlikte insan için de hayırlı ve güzel bir durum. Çünkü kişiyi hem yokluktan varlığa getiriyor hem de burada gördüğü güzellikleri ebedi olarak vereceğini vaat ediyor.
Allah bizi yaratırken, kendi güzelliklerini bizde göstermek istedi. Ama burada dikkat etmemiz gereken nokta, bu dilemenin aynı zamanda bizim de yararımıza olduğudur. Bir örnek verelim, mesela karnın aç ve acayip bir şekilde yemek çekiyor. İşte bu durumda sadece kendin için bir şey istiyorsun, yani karnını doyurmak istiyorsun. Ama sonra yolda giderken aç bir dilenci görüyorsun ve ona yardım etmek istiyorsun. İşte bu da bir istemek durumu, ama aradaki fark şu: İlk durumda sadece kendi ihtiyaçlarını düşünüyorsun ve sadece kendi karnını doyurmak istiyorsun. Ama ikinci durumda, senin isteğin aynı zamanda o dilencinin de hayrına ve faydasına olan bir şey. Allah’ın bizi yaratması da bu şekilde yani aynı zamanda bizim de hayrımıza ve yararımıza olan bir isteme.
Sorumuzun diğer kısmına gelecek olursak yani “Allah bizim ne yapacağımızı biliyor” kısmı ile ilgili şunları söyleyebiliriz
Evet, Allah ne yapacağımızı biliyor, ancak bu bilgi sizin iradenizi ve tercihlerinizi etkiliyor mu veya sizin iradenizin dışında hareketler gerçekleştiriyor musunuz diye sorulduğunda cevabınız tabii ki “hayır” olacaktır. Allah’ın bilgisi ilim türündendir, kudret türünden değildir. Yani, Allah’ın bilmesi bir eylemi gerçekleştirmiyor. Her şeyi siz kendi iradenizle gerçekleştiriyorsunuz. Kendi iradenizle gerçekleştirdiğiniz eylemlerin sonuçlarından da, Allah’ı suçlayamazsınız.
Bunu bir örnekle açıklığa kavuşturalım:
Diyelim ki doktora gittiniz ve rahatsızlığınıza göre bir ilaç verdi. Size ilacı almanız gerektiğini ve almadığınız takdirde hangi komplikasyonların ortaya çıkacağını söyledi. Ancak siz ilacı almıyorsunuz ve doktorun söylediği rahatsızlıklar gerçekleşiyor. Şimdi siz bu rahatsızlıklardan dolayı doktoru suçlayabilir misiniz? Tabii ki hayır. Burada rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olan, doktorun bilgisi değil, sizin ilacı almamanızdır.
Bilmenin bir eyleme sebep olmadığını daha net anlamak için başka bir örnek verelim:
Bir iskele üzerinde camları temizleyen bir işçi hayal edelim. Her camı temizledikten sonra sağa bakmadan bir adım atıyor ve bir sonraki camı temizliyor. Ancak birkaç adım sonra hala temizlemesi gereken cam varken iskele oraya ulaşmıyor. Siz de bu durumu karşı binadan izliyorsunuz ve işçinin sağa bakmadan adım atmaya devam ederse birkaç adım sonra düşeceğini biliyorsunuz. Şimdi düşündüğünüz gibi bir olay gerçekleşse, siz bu durumda katil olur musunuz? Tabii ki hayır.
Bu örneklerden de anlayacağımız üzere Allah’ın bizim ne yapacağımızı bilmesi, bizim o fiilleri işlememizin bir sebebi olarak görülemez.
